Cezayir, İspanya Başbakanı Pedro Sanchez’in Batı Sahra sorununun çözümüyle ilgili Fas’ın ortaya koyduğu planı desteklemesi üzerine Madrid’e karşı adımlar atarak, gelişmeler doğrultusunda tansiyonu yükseltmeye hazır olduğunun sinyalini veriyor.
Batı Sahra sorunu nedeniyle Fas hükümetiyle aylarca süren diplomatik krizi düzeltmek üzere mart ayında harekete geçen İspanya, bu yönde attığı adımlarla Kuzey Afrika bölgesinin 45 milyon nüfuslu ülkesi Cezayir’le arasını açmış oldu.
Başbakan Sanchez, Fas Kralı 6. Muhammed’e gönderdiği mektupta, Batı Sahra sorununda Fas’ın ortaya attığı özerklik planını desteklediğini açıkladı. Sanchez, 7 Nisan’da Rabat’a giderek ikili ilişkilerin normalleşme sürecine girmesini sağlayan ikili anlaşmalara imza attı.
İspanya’nın tutumundaki değişimden rahatsız olan Cezayir de Madrid’deki büyükelçisini istişare için merkeze çekti.
Sanchez, 8 Haziran’da mecliste yaptığı konuşmada ise Madrid’in Rabat ile ilişkileri normalleştirmek için Batı Sahra politikasında yaptığı değişikliği savunarak, Fas’ın Batı Sahra için önerdiği planın “ciddi, inanılır ve gerçekçi temellere dayandığını, diğer yandan İspanya’nın bu bölge halkının davasından vazgeçmediğini” söyledi.
Sanchez’in konuşmasından bir kaç saat sonra Cezayir Cumhurbaşkanlığı, “İspanya Krallığı ile dostluk, iyi komşuluk ve iş birliği anlaşmasının ivedilikle askıya alındığını” duyurdu. Hemen ardından da Maliye Bakanlığı İspanya ile dış ticaretini dondurduğunu açıkladı.
Cezayir, İspanya hükümetinin söz konusu tutumuyla uluslararası hukuku ihlal ettiğini ve bölgedeki durumun kötüleşmesine doğrudan katkıda bulunacağını savundu.
Hükümetin kararından birkaç saat sonra ise Cezayir Bankalar Birliği, İspanya’yla ithalat ve ihracata ilişkin her türlü işlemin dondurulmasının yanı sıra Madrid’le ticaret işlemlerinin askıya alınması kararı aldı.
– Özerklik ile bağımsızlık arasında bitmeyen tartışma
Fas, kendi egemenliğinde Batı Sahra’da geniş bir özerklik yönetim şeklini öneriyor. Polisario Cephesi ise Batı Sahra’nın sakinlerini mülteci olarak barındıran Cezayir’in de desteklediği bağımsızlık referandumunu talep ediyor.
Cezayir daha önce de uluslararası piyasalardaki artışları gerekçe göstererek İspanya’ya ihraç ettiği doğal gaz fiyatını yükseltme talebini iletmişti. Cezayir Enerji Bakanlığı, İspanya makamlarını Cezayir’den ithal ettikleri doğal gazı üçüncü bir pazara ihraç etmelerine karşı ayrı bir uyarıda bulundu.
Cezayir makamları, attığı tüm adımlar öncesinde İspanya’dan Batı Sahra sorunuyla ilgili sergilediği tutumunu gözden geçirmesi ve uluslararası meşruiyete dönüş yapması çağrısı yaptı.
İspanya hükümeti ise 9 Haziran 2022 tarihi itibariyle Cezayir’in kendisine karşı hayata geçirdiği kararları üzüntüyle karşıladı.
İspanya Dışişleri Bakanı Jose Manuel Albares, 8 Haziran’da basına yaptığı açıklamada, Cezayir’in Madrid’e karşı attığı adımlara işaret ederek ulusal ve Avrupa Birliği düzeyinde sakin adımlarla çözüm aradıklarını söyledi.
– Cezayir’in İspanya’ya karşı kararları ne anlama geliyor?
Cezayir’in İspanya’yla 20 yıl önce imzalanan dostluk, iyi komşuluk ve iş birliği anlaşmasını ivedilikle askıya alma kararının, Cumhurbaşkanı Abdülmecid Tebbun liderliğinde yapılan Yüksek Güvenlik Konseyi’nde alındığının altını çizmek gerek.
Uluslararası krizler konusunda uzman Hassan Kasimi, AA’ya yaptığı açıklamada, Cezayir’in aldığı kararın koşullarına bakıldığında bunun devlet güvenliğiyle bağlantılı olduğu anlamı çıktığını söyledi.
Bu bağlamda İspanya’nın Cezayir’e karşı düşmanca tutumlar sergileyebilecek bir taraf olarak değerlendirildiğine işaret eden Kasımi, iyi ilişkileri olan iki ülkenin arasında yaşanan sorundan İspanya Başbakanı Sanchez’in sorumluluk alması gerektiğini savundu.
Cezayir’in şu ana kadar attığı adımların İspanya’ya zarar vereceğini söyleyen Kasımi, bu nedenle de İspanyol siyasetçilerden Başbakan Sanchez’e eleştirilerin arttığı ve yeni bir hükümetin seçilmesiyle Sanchez’in yalnız kalabileceğine işaret etti.
Daha önce Cezayir İçişleri Bakanlığında yetkili olarak görev yapmış Kasımi, “İspanya’nın içinde, Sanchez’in ülkenin Batı Sahra ile ilgili tarafsız geleneksel tutumunu değiştirerek Fas’tan yana bir duruş sergilemesiyle ilgili tehlikeli bilgiler konuşuluyor. O da Sanchez’in, makamını eşinin Fas’taki ekonomik çıkarları için kullandığı yönündedir.” dedi.
Cezayir hükümetinden İspanya’ya karşı yeni adımlar atmasını beklediğini dile getiren Kasımi, “Cezayir-İspanya ilişkileri, Sanchez’in gitmesinin ardından Batı Sahra halkının haklarına saygı duyacak yeni bir hükümetin seçilmesiyle düzelecek.” diye konuştu.
– Cezayir’in kararları, İspanya’ya karşı dolaylı yaptırımlardır
İspanya, Cezayir’e Çin, Fransa, İtalya, Almanya’dan sonra en büyük beşinci ihracatçı ülke olurken, Cezayir de İspanya’nın doğal gaz ihtiyacını yüzde 47 oranında karşılıyor.
Ancak Cezayir, Mayıs 2022 tarihi itibariyle Avrupa’daki en büyük enerji ortağı olarak İtalya’yı seçti ve önümüzdeki sonbahar ayları itibariyle 9 milyar metreküp ek gaz sevkiyatı yapmayı planlıyor.
Dolayısıyla İspanya’ya gaz ihraç eden ülke olarak Cezayir’in yaşanan sorundan ticari olarak etkilenmesi beklenmiyor.
Cezayirli finansal analist Ferid bin Yahya, Cezayir’in İspanya’ya karşı attığı adımları “dolaylı yaptırımlar” olarak değerlendirdi.
“Cezayir, stratejik enerji ortağı olan İspanya tarafından kandırıldığını görüyor. Hem de İspanya, kendisine sınır ve göçmen sorunları dışında bir birliktelikleri olmayan Fas’ın tarafına geçmek için bunu yaptı.” diyen Yahya, Cezayir’in ithalatla ilgili kararı dolayısıyla İspanya’daki küçük ve orta ölçekli kurumların ciddi zarar göreceğini söyledi.
İspanyol şirketlerin Cezayir’e alternatif yeni pazar bulmalarının da kolay olmacağına işaret eden Yahya, dolayısıyla halihazırda tüm dünya ülkelerinin yaptığı gibi Cezayir’in de Madrid’e ekonomik baskı kurduğunu ifade etti.
Cezayir’in daha önce baskı aracı olarak ekonomiyi Fransa’ya karşı da kullandığını hatırlatan Yahya, “Cezayir’in, İspanya’ya karşı doğal gaz sevkiyatını durdurmaya kadar atabileceği çok adımları var.” diye konuştu.